Każda panna wzrok wytęża,
by odnaleźć swego męża.
Na św. Andrzeja dziewczynom z wróżby nadzieja.
Noc Andrzeja świętego
przyniesie nam narzeczonego.
Czary mary, wosku lanie,
co ma stać się, niech się stanie!
Której but na progu
stanie - pierwsza panna na wydanie.
Dziś cień wosku ci ukaże, co ci życie niesie w darze.
Ileż dałabyś, żeby dowiedzieć się, który chłopak jest
tobie przeznaczony... Jakże dobrze byłoby poznać, która z tych bliskich
dziewcząt stanie się dla ciebie najbliższa...
Święty Andrzej od andrzejek
Jest kilku świętych Andrzejów: św. Andrzej Bobola, św.
Andrzej męczennik wietnamski... Ale św. Andrzej Apostoł jest najbardziej znany.
Właśnie w wigilię imienin Andrzeja wróżymy sobie
przyszłość.
Św. Andrzej od andrzejek pochodził z Betsaidy w Galilei, był
rybakiem i uczniem Jana Chrzciciela, potem poszedł za Chrystusem. Przyprowadził
też do Niego swojego brata Szymona Piotra. Przedstawiał Jezusowi pogan, którzy
chcieli Go poznać. Zginął ukrzyżowany w Achai [na krzyżu ustawionym pochyło w
kształcie litery X - zwanym krzyżem świętego Andrzeja]. Wcześniej zdążył
założyć w Bizancjum kościół. Podobno był obieżyświatem - nauczając, podróżował
po wielu krajach.
Andrzejki zawdzięczamy Grekom.
Wróżby św. Andrzeja powstały w środowisku greckim, gdzie dostrzeżono
etymologiczne podobieństwo nazwy aner, andrós - mąż, mężczyzna i Andreas -
Andrzej. Św. Andrzej mógł być więc rozdawcą mężów... Bo andrzejki to święto
panieńskie i czysto matrymonialne. Kawalerowie imię przyszłej żony powinni
poznawać wcześniej - 24 listopada w wigilię świętej Katarzyny.
„Dziś ci wróży Katarzyna, jaka czeka cię dziewczyna.”
Jaki jesteś Andrzeju?
Chłop mocny na ciele i umyśle. Swą inteligencję i zdobytą
wiedzę wykorzystuje w praktyce; uczy się nieźle ( jeśli chce, bo jest zdolny!
). Lubi emocje, sporty, czasem gry losowe. Koleżeński, pomocny w potrzebie.
Lubią go dziewczęta, ale w tej mierze jest wybredny. Elegant. Żądny sławy,
niekiedy aż nazbyt.
Czy się zakocham? Czy on mnie pokocha? Co mnie czeka? Która z nas nie chciałaby tego wiedzieć? Wróżby to dobra zabawa. Nie ma w tym nic złego ani
wstydliwego, że pragniemy dowiedzieć się co nas czeka. Traktujmy jednak
przepowiednie z przymrużeniem oka i nie bierzmy sobie do serca smutnych wróżb.
Życzymy wspaniałej zabawy! Wosk, świeca, duże ucho od klucza i startujemy! |
|
W andrzejki jak co roku próbujemy trochę dla zabawy,
a trochę serio uchylić rąbka zasłony spowijającej przyszłość. Wróżby to stary
jak ludzkość sposób na oswojenie niepewnej przyszłości. Wierzono, że są dni,
kiedy duchy przodków wracają na ziemię i odsłaniają odrobinę nieznanego.
Istnieje więc wtedy możliwość zapytać je za pośrednictwem wróżb o najbliższą
przyszłość. Jakie będą zbiory, czy dopisze zdrowie, próbowano wywróżyć w czasie
tzw. godów - od wigilii Bożego Narodzenia do Trzech Króli. Wróżbom miłosnym zaś
sprzyjał początek adwentu. Panny wróżyły zamążpójście w wigilię świętego
Andrzeja, kawalerowie ożenek w przeddzień świętej Katarzyny. Jednakże
katarzynki były mniej atrakcyjne od dziewczęcych andrzejek i z czasem uległy
zapomnieniu.
Andrzejki od wieków odprawiały dziewczęta nie tylko w prawie
wszystkich regionach Polski, ale także w Niemczech, niemieckojęzycznych
kantonach Szwajcarii, na Słowacji, w Czechach, Rosji, Rumunii, na Ukrainie i
Białorusi oraz w krajach śródziemnomorskich, zwłaszcza w
Grecji.
W zbliżonej do dzisiejszej postaci andrzejkowe wróżby pojawiły się mniej
więcej na przełomie XVI i XVII w. Najbardziej popularne było lanie wosku, cyny lub ołowiu.
Pierwsze wzmianki o tym zwyczaju pochodzą z XVI wieku. W
"Komedii Justyna i Konstancji" Marcina Bielskiego z 1557 roku panna
służebna radzi dziewczynie:
Nalejcie wosku na wodę,
Ujrzyjcie swoją przygodę.
Słuchałam od swej macierzy,
Gdy która zmówi pacierze
W wigilię Andrzeja świętego,
Ujrzy oblubieńca swego.
W wigilię świętego Andrzeja panny powinny pościć cały
dzień, a wieczorem - dzięki wróżbom - mogą poznać przyszłego towarzysza życia.
Kawalerowie mieli już wprawdzie swoje katarzynki, ale i im Apostoł pomoże
odkryć tajemnicę przyszłości.
Klucz do przyszłości
Dające najszersze pole
interpretacji było lanie wosku, cyny lub ołowiu. Panny zebrane w domu lub w
karczmie lały na wodę roztopioną substancję. Potem oglądało się cień, jaki
stężały kształt rzucał na ścianę.
Żeby wróżba była ważna, konieczny był klucz. Przez wieńczące go kółko
przelewało się wosk, cynę lub ołów. W początkach upowszechniania się wróżby
musiał być to klucz od poświęconych drzwi - zakrystii albo głównego wejścia do
kościoła.
Klucz pojawia się zresztą w ludowej tradycji zadziwiająco często. Symbolizuje
przejście między światem żywych i duchów, bywa amuletem, ale może też przynosić
pecha.
Z cieni rzucanych na ścianę przez zgęstniały wosk czy ołów
można było wiele wyczytać.
W naszej izbie same dziwy,
Płynie wosku wartka struga.
Pokaż, wosku, która pierwsza
Wyjdzie za mąż, która druga?
Obrączka czy różaniec?
Dziewczęta mogą dowiedzieć się, co je czeka w przyszłości,
dzięki wróżbie z kubkami. Należy je rozłożyć na stoliku i ukryć pod nimi
przedmioty symbolizujące drogę życiową lub przyszły zawód.
I tak: obrączka wróży małżeństwo, pierścionek - zaręczyny, różaniec - zakon,
kwiatek lub liść - staropanieństwo, chleb lub klucze - dobrobyt, cukier -
słodkie życie, liść bobkowy - sławę, pieniądze - bogactwo, serce przebite
strzałą - nieszczęśliwą miłość.
Senne marzenia
Najważniejsze w andrzejkowym rytuale były jednak sny - w snach właśnie powinien
pojawić się kandydat na oblubieńca.
Panny gotowe na wyrzeczenia pościły cały dzień, a na kolację zjadały słonego
śledzia (w niektórych regionach słony placek). Przed snem zaś siedem razy
zmawiały pacierz, kończąc go zaklęciem:
Święty Andrzeju
Mój dobrodzieju
Kto ma moim być
Niech mnie poda pić.
Wierzono, że mężczyzna, który ukaże się dziewczynie we śnie
z kubkiem wody, zostanie jej mężem.
Dobrze było w noc andrzejkową włożyć pod poduszką lusterko.
Można było mieć pewność, że przyśni się ukochany mężczyzna.
Dawniej istniał też zwyczaj stawiania przy łóżku naczynia z wodą, na które
kładło się w poprzek łuczywko, wiórki lub słomkę. Panna, idąc spać, wzywała
ukochanego, by ją szczęśliwie przeprowadził przez ten most. Jeśli we śnie
życzenie spełnił, wróżyło to dobre małżeństwo.
Skąd luby nadejdzie?
Jeśli wiecie już, że zamążpójście jest blisko, warto
sprawdzić, skąd nadejdzie "ten jedyny". Można wyjść przed dom i
posłuchać, z której strony szczeka pies.
Dodatkowo ze sposobu szczekania możemy dowiedzieć się co nieco o wieku i kondycji
przyszłego małżonka. Głośne i mocne szczekanie zapowiada młodzieńca, skowyt -
że mąż będzie chorowity, szczek chrapliwy - że narzeczony będzie stary.
Dawniej w wigilię św. Andrzeja dziewczęta wymiatały śmieci z izby i
obserwowały, w którą stronę poniesie je wiatr - z tej strony miał przybyć
ukochany.
A imię jego...
Bardzo istotne jest imię przyszłego męża. Jednym ze sposobów jest przerzucanie
z zamkniętymi oczami kartek kalendarza i zatrzymanie się w dowolnym miejscu.
Można również wypisać na białych kartkach atramentem sympatycznym (octem lub
rozpuszczonym kwaskiem cytrynowym) imiona. Dziewczyna losowała jedną karteczkę,
ogrzewała ją nad płonącą świecą i mogła przeczytać imię mężczyzny, który był
jej pisany.
Wycinano też serce z papieru, na którym wypisywano imiona chłopców. Panny
przekłuwały serce igłą - imię, na które trafiły, należało do przyszłego męża.
Jeśli igła przekłuła puste miejsce, na małżeństwo trzeba było jeszcze poczekać.
Panny, zanim poszły spać w noc andrzejkową, wypisywały 25 karteczek z męskimi
imionami i wkładały pod poduszkę. Każdego ranka wyciągały po jednej karteczce,
a ostatnia - odczytana w Wigilię - ujawniała imię wybranka.
Popularna była też kiedyś wróżba z obierzyn z jabłek.
Dziewczyny rzucały taką obierkę za siebie, a kształt, w jaki się ułożyła, miał
wskazać pierwszą literę imienia przyszłego małżonka.
W wieczór andrzejkowy dziewczęta ustawiały też miskę z wodą, a do jej brzegów
przyczepiały karteczki z imionami chłopców. W skorupce orzecha włoskiego
ustawiały płonącą świeczkę i puszczały na wodę. Przyszły mąż miał nosić imię
zapisane na kartce, która pierwsza zaczęła płonąć. Podobną wróżbą było
puszczanie na wodę dwóch papierowych łódeczek (albo dwóch świeczek na
tekturowych podstawkach). Na jednej z nich wypisywano imię dziewczyny, a na
drugiej chłopca, który był jej miły. Spotkanie się dwóch łódeczek wróżyło
gorącą miłość tej parze, jeśli oddaliły się od siebie – to raczej nici z
miłości.
Pies
na bułki
W andrzejkowy wieczór bardzo ważną rolę odgrywały zwierzęta domowe. Pies, kot,
gąsior, byczek, kozioł, a nawet najzwyklejsza kura przepowiadały, która z
panien pierwsza wyjdzie za mąż.
Interpretacja wróżb z udziałem zwierząt bywała zazwyczaj
bardziej jednoznaczna - pannie albo było pisane zamążpójście w ciągu
najbliższego roku, albo nie.
Procedury wróżenia były w różnych regionach rozmaite. Na południu i wschodzie
Polski panny piekły tak zwane bałabuszki. Były to bułeczki przyrządzane z mąki
ukradzionej kawalerowi. Zastępczo - jeśli panienka nie chciała ryzykować
przyłapania na występku - można było je upiec z mąki zmielonej w żarnach
kręconych "pod słońce" - czyli od prawa w lewo.
Gdy każda z panien położyła swoją bałabuszkę na talerzu, do izby wprowadzano
psa. Na wszelki wypadek przez cały dzień nie dawano mu nic do jedzenia, dzięki
czemu przynajmniej jedna z panien miała zapewnioną szczęśliwą przepowiednię.
By odegnać nieżyczliwe duchy, wiązano psu na ogonie czerwoną wstążkę i
zaczynała się zasadnicza część wróżby. Puszczano psa w stronę bałabuszek. Ta,
na której bułeczkę się połakomił, miała w najbliższym roku wyjść za mąż
Bułeczki można zastąpić kiełbasą. Dziewczęta stawały w kręgu, a każda z nich
trzymała plasterek wędliny. Do której pies przybiegł po kiełbasę, ta
najszybciej miała wyjść za mąż.
W innych regionach kraju do wróżby używano wiązek zboża, a kuszono nimi byczka
lub koziołka.
Można też wykorzystać kota - dziewczęta stojące w kręgu wpuszczały do środka
zwierzaka. Ta, o której nogi się otarł, próbując wydostać się na zewnątrz,
miała pierwsza zagwarantowane małżeństwo.
Wróżył też gąsior z zawiązanymi oczami - do której panny podszedł, ta
najszybciej miała wyjść za mąż. Nawet zwykły kogut mógł odkryć przyszłość.
Dziewczęta wysypywały kupki ziarna na podłogę, i obserwowały, której panny
ziarno kogut zacznie pierwszy dziobać.
Pod oknem
Pożądaną wróżbą mogą być zasłyszane przypadkiem rozmowy. Należało podkraść się
wieczorem pod drzwi lub okno sąsiadów i słuchać. Jeśli pierwszym usłyszanym
słowem było "tak" - małżeństwo murowane, jeśli "nie" -
trzeba było czekać przynajmniej rok.
Czyj
but pierwszy?
Do dziś popularne są wróżby z butów.
Dziewczęta ustawiają po kolei swoje buty wzdłuż ściany. Której but pierwszy
przekroczy próg, ta może być pewna, że wkrótce wyjdzie za mąż.
Można również rzucać butem przez lewe ramię, jeżeli spadnie szpicem w stronę
drzwi, oznacza to "wyjście z domu", czyli zamążpójście, jeżeli
odwrotnie – jeszcze nie pora myśleć o ślubie.
NASZE PROPOZYCJE
WRÓŻB DO ZABAWY
ANDRZEJKOWEJ
Przykładowe objaśnienia do woskowych cieni
Figury
geometryczne
O sobie : lubisz życie spokojne, bez trosk i komplikacji;
masz duże zdolności, ale zbyt małe chęci
O przyszłej sympatii : spotkasz go w najbliższym otoczeniu;
naturę będzie miał pogodną, w działaniu zdecydowany i rozsądny
Drzewa, rośliny, kwiaty
O sobie : nasz zamkniętą sentymentalną naturę, marzysz o
prawdziwej miłości; duże zdolności artystyczne
O przyszłej sympatii : spotkasz go w placówce naukowej lub
kulturalnej; będzie piastował ważny urząd, w uczuciach czuły, choć niezbyt
wierny
Psy, koty, inne
zwierzęta
O sobie : przyjazna,
szczera dusza, potrafisz załagodzić każdy konflikt
O przyszłej sympatii : poznasz go podczas wakacji; będzie
posłuszny i wierny do grobowej deski
Warzywa, owoce,
drzewa
O sobie : niecierpliwy kapryśnik; wciąż zaczynasz coś od
nowa, więcej wymagasz od innych niż od siebie
O przyszłej sympatii : spotkanie będzie przypadkowe,
początkowo tylko przyjaźń, potem gorąca miłość
Góry, skały, bryły
O sobie : gwałtowna,
wybuchowa natura, lubisz rządzić innymi, przepadasz za niespodziankami i
przygodami
O przyszłej sympatii : połączy was jakieś wspólne przeżyte
wydarzenie; będzie nieco despotyczny, ale nieprzeciętnie uroczy
Rycerze, koń,
przedmioty wojskowe
O sobie : masz
sporo kompleksów, trudno mobilizujesz się do większych czynów
O przyszłej
sympatii : połączy
was ktoś z najbliższej rodziny, to będzie solidna partia, odpowiedzialny i
zamożny
Domki, meble,
przedmioty domowe
O sobie : jesteś wzorem
pracowitości, dokładności i wytrwałości, nie lubisz bałaganu i zamieszania
O przyszłej sympatii :
znasz go już teraz; będzie sentymentalnym domatorem
Serce
O sobie : nie potrafisz żyć bez miłości, często zmieniasz
zainteresowania
O przyszłej sympatii : poznasz go podróży; to będzie miłość
od pierwszego wejrzenia, absolutny ideał
Przestroga wirującej butelki
Gdy butelka się zatrzyma, wskaże dla wróżącego przestrogę. |
|
Kości do
gry
Na drewnianym stole lub podłodze narysuj kredą okrąg o
średnicy 30 cm. Trzy kości do gry włóż do kubka, potrząśnij nim i wrzuć kości
na oznaczone pole. Jeśli choć jedna wypadnie poza okrąg, wróży to pokrzyżowanie
planów. Aby dowiedzieć się czegoś więcej, ponownie rzuć kośćmi. Zsumuj liczbę
oczek i sprawdź wynik:
Trzy - szczęście,
spełnienie marzeń
Cztery - kłopoty, niemiłe niespodzianki
Pięć - wkrótce poznasz miłość swego życia
Sześć - uczucia partnera zaczynają słabnąć lub przyjaciel
straci do ciebie zaufanie
Siedem - kłopoty w szkole
Osiem - podążasz drogą donikąd, słuchaj rad przyjaciół
Dziewięć - poznasz nowego przyjaciela
Dziesięć - będziesz mieć rodzeństwo
Jedenaście - choroba kogoś bliskiego
Dwanaście - dobre wiadomości
Trzynaście - blisko ktoś fałszywy
Czternaście - pomoc kogoś wpływowego albo nowy wielbiciel
Piętnaście - sam(a) nic nie wskórasz, potrzebujesz
sojuszników
Szesnaście - cenna znajomość z kimś z zagranicy
Siedemnaście – coś wisi w powietrzu
Osiemnaście - plotki o tobie
Gra w
kolory
Do tej wróżby potrzebne są identycznej wielkości kolorowe
koraliki albo malutkie piłeczki.
Możesz również wyciąć 10 kółek z papieru i namalować na nich
kropki : niebieską, białą, zieloną, czerwoną, żółtą, szarą, fioletową,
pomarańczową, purpurową i czarną. Koraliki albo kółka włóż do dzbanka,
pomieszaj i z zamkniętymi oczami wyciągnij jeden.
Jeśli wylosowałaś kolor :
niebieski - to będziesz miała szalone powodzenie w miłości i
finansach
biały - przed tobą wielka radość i
spokojne dni
zielony - spełnią się twoje najskrytsze marzenia
czerwony - miłe
spotkanie i wesoła zabawa
pomarańczowy - pogodzisz się z ukochanym
żółty - masz rywalkę w miłości, gotową na wszystko
szary - musisz więcej się uczyć
fioletowy - przeżyjesz duże rozczarowanie
purpurowy - masz przed sobą obiecujące perspektywy
czarny - czeka cię pechowy okres w życiu.
Źródło: https://www.bibliotekawszkole.pl/inne/gazetki/gazetki014.php